Futbol bir sanat mıdır ? Peki özü itibariyle estetik bir faaliyet olabilir mi ?
Futbolun estetik niteliklerini en açık şekilde ortaya koyanlar , profesyonel futbolun zirvesindeki oyuncular. Bu yıldız oyuncular futbol dünyasının bir nevi aristokratları. Estetik olan oyun şekilleri onların saha içerisindeki hareketlerinde sıklıkla görülür. Bu oyuncular gereken tasarruf ve akışkanlık ölçütlerini tamamen yerine getirdiklerinde onlara birer sanatçı gözüyle bakabiliriz. İngilizcedeki futbol terminolojisinde buna ‘’ silky touch’’ yani ‘’ ipeksi dokunuş’’ adı verilir. Böylece futbolcular aslında hem bir büyücü hem de bir bilimci olmak zorundalar.
Estetik oyunu sergileme becerisi sadece yıldız oyunculara mahsus değil ama yıldız bir oyuncu olmanın bir ölçütünün oyuncu-sanatçı olmayı sağlayan yeteneklere sahip olmak olduğunu söyleyebiliriz. Başka bir deyişle bütün yıldız oyuncular oyuncu-sanatçıdır. Biz bu oyuncuların neler yaptığını biliyoruz ama bu hareketleri nasıl yapabildiğini ise bilemiyoruz.
Oyuncu-sanatçının yeri ve yurdunun futbol sahası olduğu aşikar. Estetik oyun ancak sahada ortaya koyulabilir.
Eğer yıldız oyuncu bir oyuncu-sanatçıysa , bu maestroyu sizce sahanın neresinde bulabiliriz ?
14. Bölge
Andrew Coghlon’a göre bakılacak esas yer 14’üncü bölge (Zone 14 ). Bu terim sahadaki gerçek bir bölgeyi değil muhayyel bir alanı işaret eder. Uluslararası futbolun en yüksek seviyelerinde 14’üncü Bölge’ye sadece yıldız oyuncular girebilir ancak yıldız oyuncu tabiri caizse bu bölgenin muhayyel gerçekliğini görebilir ve oraya girebilir.
1998 Dünya Kupası şampiyonu Fransa Milli Takımı’nın kilit oyuncusu ve şu anda Real Madrid takımının teknik direktörlük görevini üstlenen Zinedine Zidan örneğini ele alalım. Zidane turnuva boyunca kendi oyun tarzını gösteren birçok olağan üstü beceri dolu hareket yapmıştı. Yıldız oyuncu için Maurice Merleou-Ponty şöyle demiştir ; ‘’Zidane’ın fevkalede yetenekleri arasında belki en değerlisi elli beş bin kişini gözü önünde kendini kaybettirip rakip savunma oyuncularının bulunduğu noktaların uzağında aniden bitivermesidir.’’
Zidane gibi oyuncular sadece rakip savunma oyuncularını ekarte ederek değil ,seyircilerin de gözünden kaybolarak yıldız oyuncu özelliklerini sergiler. Olmadık yerlerde (14’üncü Bölge ) bir anda belirerek rakip takımın belini kırar . Bu tip oyuncular bir görünüp bir kaybolabilme yetenekleri sayesinde öne sürdüğümüz estetik oyun ölçütlerini karşılar. Çünkü hareketlerinde öyle bir akışkanlık ve tasarruf vardır ki sahada bir nevi süzülüp kendiliğinden bir şekilde tekrar tekrar belirir. Bundan dolayı ,estetik yetenekleri (ipeksi dokunuş ) sayesinde kendi türünden olmayan oyuncuların giremediği 14. Bölge’nin alanlarına girebilen bir oyuncu-sanatçı gözüyle bakabiliriz.
Nasıl bir Bölge?
Peki 14’üncü Bölge’nin nasıl mekânsal bir biçimi vardır ?
Bu bir anlamda yanıtlamaz bir sorudur zira 14’üncü Bölge’ye ancak çok az sayıdaki kalburüstü oyuncu girebildiği için bir yabancının bu soruya cevap vermesi neredeyse imkansız. Sonuçta 14’üncü Bölge ete kemiğe bürünmüş , hareketlerini yarattığı ve bu tür hareketlerle var olduğu için bu bölgenin bir bedensel pratik mekan olduğu söylenebilir. Eğer bu alanda ki (14’üncü Bölge) ete kemiğe bürünmüş pratiğin doğasını daha net algılayabilmek için fenomoloji felsefecisi Maurice Merleou-Ponty’nin çalışmalarına göz gezdirebilirsiniz.