“…Her zaman boşta biri vardır. Her zaman. Neden biliyor musunuz? Çünkü her zaman kaleciye pas imkanınız var. Maç başlarken on bire on biriz; ama top sizdeyken topu almak isteyen 10 kişi var, 11 değil. Bu yüzden her zaman boşta bir adam kalır…”
Xavi Hernandez
Topa sahip olma oyununda kalecinin de pas oyununa katılması uzun yıllardır denenen ve günümüzde kaleci seçiminde pas kalitesinin de kritik özelliklerden sayıldığını biliyoruz. Takımlar özellikle 1.bölgeden oyun kurarken olabildiğince geride konumlanıp kaleci ile sayısal üstünlüğü kazanmayı ve rakibi arka alanda hem eksik hem de takım boyu uzun bırakmayı amaçlıyor. Pep Guardiola’nın büyüleyici Barselona’sını izlerken Valdes’in sürekli stoperler arasında yada tek stoperle bir hat oluşturduğunu ve pas oyununa katıldığını hatırlarız. Son yıllarda ise sahte 1 olarak adlandırılan pas oyununa katılan kaleci rolü bir tık daha ileri götürülmüş durumda.
Güçlü geriden oyun kurma ve güçlü ön alan baskı oyunları rakımları yavaş yavaş baskıya karşı daha uzun paslar yada pas oyununa karşı orta blokta karşılamalara itti. Ön alan baskısına karşı olan bu tutumla ilgili Klopp daha önce açıklamalar yapmış ve artık kendi baskı bölgelerini daha geriye aldıklarını belirtmişti. Aynı şekilde güçlü geriden oyun kurma oyunlarına karşı rakipler öne gidip takım boyunu uzatmaktansa ikinci ve üçüncü bölgelerde rakibi karşılamayı tercih ediyor. Bu durum pas oyunu oynayan Pep, De Zerbi vs. ekolüne sahip takımlarda bazı problemlere neden oluyor. Rakip boyu daha kısa ve dar olduğu için alan yaratmak daha da zorlaşırken kalecinin de bu denklemde oyun dışı kalması dezavantaj yaşatıyordu. Son dönemde bu konuda bazı cesur kararlar gördük.
Hamburg örneği
Almanya ikinci liginde ortalama %60 oranında topa sahip olan Hamburg da yukarıda bahsettiğimiz sorunları yaşayanlardan. Değişen teknik adamlara ve kalecilere rağmen takım aynı oyun anlayışını gösterdi. Yukarıda görülen görüntülerde görüldüğü gibi Daniel Heuer Fernandes kaleden çok uzakta olmasına rağmen rakibin orta blok karşılamasına karşı geriden oyun kurma pas ağına çıkıp katılıyor. Bu sayede rakip baskı yaparken hem genişlik hem ekstra opsiyon yakalanmış oluyor. İlk pozisyonda Kaleci ile birlikte 4-1 ile üçlü baskıya sayısal üstünlük kurulurken kenarlarda boş kaldığı için bu koridor rahatlıkla kullanılıyor. Diğer pozisyonda ise iki stoper arasına giren Fernandes 3-1 yapıyı oluştururken rakibin üçlü baskısında tek pivot boş alan buldu. Bunda beklerin yarattığı genişlik ve ileride sağlanan sayısal fazlalık baş etkendi. Geride kaleci ile ekstra bir oyuncu ileriye de fazladan oyuncu gönderme lüksünü beraberinde getirdi. Bu durumda rakibin doğal olarak daha fazla adamla geri hatta kalmasını ve orta bloğun eksilmesine neden oldu. Bu sayede merkezde derin boşluk oluştu ve kalecinin kısa pasında Hamburg kolaylıkla öndeki üçlü baskıyı kırıp üçüncü bölgeye geçti.
Bu pozisyonda ise önde konumlanan sahte 1 rolünün yarattığı etkiyi daha net görebiliyoruz. Geride sadece bir stoperle Fernandes ikili hat oluştururken rakip sahaya daha kalabalık kalınabiliyor. Bu durum da eşleşmelerde rakibe problem çıkartıyor. Oyun sol tarafa doğru geldiğinde merkezden iç koridora yapılan kayış rakip beki bu alana çekip kendi bölgesinde derin boşluk bırakmasına sebebiyet veriyor. Gelişen atakta ise ev sahibi ekip maçın ilk golünü kaydediyor.
Quique Setién örneği
Geçen sene Unai Emery ile Şampiyonlar liginde yarı final oynayan Villarreal, Quique Setién yönetiminde de kendine has bir oyunla bu sezonda kendinden söz ettireceğe benziyor. Topa sahip olma oyununun temsilcilerinden olan deneyimli teknik adam Reina’yı sürekli pas oyununa dahil ederek rakipleri karşısında sayısal üstünlük kurmaya çalışıyor.
Buradaki örnekte de sahte 1 kurgusunun amacının ne olduğunu görebiliyoruz. Geriden Reina ile birlikte çift stoperle üçlü yapı oluşturuyor. Rakip normalde 4-4-2 şeklinde karşılasa da kalecinin denkleme girmesi nedeniyle top stopere geldiğinde sağ ön oyuncusu dizilimi bozup baskıya çıkıyor. Merkeze yapılan başarılı bir pas sonrasında geri hatta Villarreal’in 5v4 üstünlük yakaladığını görüyoruz. Devamında başarılı bir topla dönüşten sonra Villarreal kaleciden başlayan ataktan sadece iki pas sonrası rakip kalede ciddi bir tehlike yaratıyor.
Ülkemize geldiğimizde ise De Zerbi okulunda yetişen ve topa sahip olma oyununun en önemli temsilcisi olan Farioli de ön hatta sahte 1 kullanımını deneyen isimlerden oldu. Fariolli sahte 1 olarak geriden oyun kurarken sürekli kaleciyi oyun kurulumuna zaten ekliyordu. Ancak son maçlarda o da Rúnar Alex Rúnarsson’u daha öne cesurca çıkarıp geri hatta ekstra bir oyuncu olarak monte etti. Ligde inatla geriden oyun kurarken kısa pas tercih eden Alanyaspor’a karşı bazı takımlar ön alan baskısı yapmayı tercih etmiyor. Buna karşın son maçlarda Farioli kaleciyi ön hatta kaydırıp pas opsiyonu olmasını ve stoperleri daha çok açarak pas açısını da arttırmayı denedi. Yukarıda görüldüğü gibi sol bek ve stoperlerin arasına giren Rúnar Alex Rúnarsson geri hattı dörtlerken sağ bekin en uca geçmesi ile 4-2-5 şeklinde geriden oyun kuruyor. Bu sayede Rakibin baskı gücünü genişleyerek ve sayısal avantajla minimuma indiriyor.
Ancak bu cesur tercihin doğal olarak büyük riskleri var. Top kaybında kalenin boş kalmasının dışında kayıp sonrası kalecinin mecburen denklemden çıkması savunma yapısını tamamen değiştiriyor. Yukarıda görüldüğü gibi yapılan basit bir pas hatası sonrası kaleci hemen görev yerine dönerken stoper bölgesinde geniş bir boşluk doğuyor. Pozisyon gereği ileride kalan sağ bek tarafından yapılan şiddetli koşu karşısında sağ stoper iki tercih arasına kalıyor. Sonrasında merkeze yapılan derinlemesine pastan sonra Kasımpaşa konuk ekip karşısında ikinci golü buluyor.
Sizler de dilerseniz Play analiz programını ücretsiz olarak aşağıdaki görsele tıklayarak indirebilirsiniz.
