Futbolun takım halinde, profesyonel seviyeye ulaşması 1857 yılında, Kuzey İngiltere’de gerçekleşti. Sheffield şehrinin, futbol oynayan gençleri Sheffield Football Club adı altında birleşmiş ve herhangi bir okul ya da üniversiteye bağlı kalmadan, maçlarını şehirde bulunan Bramall Lane’de oynamaya başladılar.
“Bramall Lane” 1920’ler….
Sheffield FC, kulüpleşme olgusu içerisinde bir armaya sahip olunması gerektiğini benimsediğinde, armaya renklerini, kuruluş tarihini, oynanan oyunun en önemli malzemesi olan futbol topunu koyarak, kendilerini ifade etmeye başladılar. İşte bu arma, kendilerini takip eden taraftarlar için tarih içerisindeki ilk marka iletişim çalışması olarak da karşımıza çıkıyor.
Arma; kulüplerin renklerinden, tarihi olgusuna, geleneksel davranışlarından, bulundukların kente ait olma olgusuna kadar farklı farklı öğeleri içinde barındırırken, taraftar ve hitap ettiği kitleyle aidiyet olgusunun oluşumunda en önemli araç.
Esasında futbol ve futbola dayalı rekabet, içinde tüm insani unsurları barındırır. İşte bu yüzden futbol yalnızca bir oyun değil, milyonların farklı kıtalarda olsa bile gerçekleştirdiği bir duygu iletişimidir. Bu iletişimde futbolcular yarışır, kulüpler yarışır ve onları takip eden taraftarlar mutlu olur ya da üzülürler, aynı hırsı ve rekabeti yaşarlar. Bu bir bağlılık duygusu ya da bir yere ait olma hissidir, bu hissi yaratan bireyler değildir, esasen ARMA’ya olan bağlılıktır.
Futbol kulüpleri formalarında aynı renkleri kullanabilir. İki takım karşı karşıya geldiğinde üzerlerinde siyah – kırmızı renkler ya da parçalı – çubuklu aynı tarz formalar olabilir. Her iki takımında efsane oyuncuları, sahada aynı isimlere sahip olabilir ama ne olursa olsun ARMA’lar hep kendilerine özgündür-özeldir.
ARMA’lar tektir, çizilişleri, yapıları, oluşurken içine eklenen detaylar hep farklıdır, o yüzden taraftarlar açısından taraf olma, bağlı olma ve kendine ait hissetme olgusu ARMA’lar ile oluşur.
Günümüzde de; Spor Pazarlaması ya da Spor iletişiminde çalışan profesyoneller, futbol kulüpleri üzerinden yapacakları her türlü iletişim çalışmalarında öncelikle “Armaya Saygı” kavramını göstermeli, bu şekilde projelerini çizmelidirler.
Bazı efsane Armaların hikayeleri:
West Ham United – 1895 yılında “Thames Ironworks and Shipbuilding Company Limited” isimli bir gemi yapım firmasının, Thames nehri kıyısındaki gemi yapım tersanesinde çalışan işçileri tarafından “Thames Ironworks Football Club” adıyla kuruldu. 5 Temmuz 1900 tarihinde ise “West Ham United Football Club” adını alan bu Londra kulübünün arması 3 kez değişikliğe uğradı. West Ham arması kuruluştan 1904 yılına kadar birbirine çapraz şekilde duran 2 adet çekiçti. 1904’ten 1996’ya kullanılan armada yine birbirine çapraz şekilde duran 2 adet çekiç bulunurken, bunların arkasına bir yapı eklendi. Armadaki bu yapı West Ham’ın stadına giden “Green Street” isimli caddenin üzerinde bulunan ve İngiltere Kralı 8. Henry’in ikinci eşi olan Anne Boleyn’den ismini alan “Boleyn Castle” olarak bilinen kaledir. Stad yolu üzerinde bulunan yerel bir yapı olduğu için armaya konuldu.
Sevilla FC – 1905 yılında kurulan kulübün arması 1922 yılında dizayn edildi. Sol üstte yer alan figürdeki üç kişi, Sevilla kentinin tarihteki koruyucu azizleri olarak kabul edilen Saint Isidoro, Saint Fernando ve Saint Leandro’dur.
FC Barcelona – Katalanlar’ın Milli Takımı olarak görülen Barcelona’nın forma renkleri bordo-mavi. Sağ üstte Katalan renkleri ve sol üstte de beyaz zemin üzerinde kırmızı bir haç var. Armanın tam ortasında da ilk futbol toplarını simgeleyen bir top bulunuyor.
AFC Ajax – Tam adı “Amsterdamsche Football Club Ajax” olan ve 18 Mart 1900 tarihinde kurulan Ajax’ın arması kuruluşundan bu yana birkaç kez değişikliğe uğradı. Kulübün arması, kuruluşundan 1928 yılına kadar Ajax forması giyen bir futbolcu figürüydü. Daha sonra değişen armadaki kişi Yunan mitolojisinin kahramanlarından “Ajax”. Telamon ve Periboea’nın oğlu ve Salamis Kralı olarak geçen mitolojik bir kişilik. Yaklaşık 62 yıl bu arma kullanıldıktan sonra, 1990 yılında eski armanın çok karışık ve zor dizayn edilebilir olması neden olarak gösterilerek yeni arma kullanılmaya başlandı. Bu yeni armanın en önemli özelliği, mitolojik kahraman Ajax’ın başını 11 çizgi oluşturması. Bu 11 çizgi, 11 Ajax futbolcusunu temsil ediyor.
Sao Pauolo FC – 25 Ocak 1930 tarihinde kurulan ve tam adı “Sao Paulo Futebol Clube”. Armanın en kayda değer anlam taşıyan bölümü üstteki yıldızlardır. 2 tane sarı, 3 tane de kırmızı yıldız var. Sarı yıldızlar, 1952 Helsinki ve 1956 Melbourne olimpiyatlarında, üç adım atlamada dünya rekoru kırarak, 2 kez olimpiyat şampiyonu olan Sao Paulo kulübü sporcusu Adhemar da Silva’nın kazandığı 2 altın madalyayı simgeler. Kırmızı yıldızlar ise Sao Paulo kulübünün futbolda kazandığı 3 kıtalararası şampiyonluğu (1992 ve 1993 Intercontinental, 2005 FİFA Club World Cup) simgeliyor.
Bristol Rovers – 1883 yılında Black Arabs FC adıyla kuruldu. Daha sonra sırasıyla 1884’te Eastville Rovers, 1897’de Bristol Eastville Rovers ve son olarak 1899’da Bristol Rovers adını alan ve kenti paylaştığı 1897 doğumlu Bristol City ile ciddi bir rekabet yaşayan Bristol Rovers’ın arması “Pirates” yani korsanlar kelimesinden geliyor. İngiltere’nin önemli liman kentlerinden biri olan ve tarihte korsanların ilgisine mazhar olan Bristol’un ilk kurulan kulübünün bu lakap ve logodan başka bir alternatifi seçmesi düşünülemezdi zaten. Ancak Bristol Rovers, 1980 ve 90’lı yıllarda korsan motifli logoyu kullanmayıp, forma dizaynını gösteren, mavi beyaz karelerin kesiştiği son derece zevksiz ve basit bir arma da kullanmış. Daha sonra taraftarın zorlama ve baskılarıyla korsan motifli armayı tekrar göğsüne takmış.