Başakşehir, Fenerbahçe ve Kasımpaşa galibiyetleriyle yükselişe geçen Beşiktaş’ı, iki haftadır kazanamayan ama ligin en iyi oyunlarından birine sahip lider Alanyaspor durdurdu. İki takımın taktiksel yapısı, güçlü ve zayıf yönleri nedeniyle özellikle ilk yarıda satranç maçı gerginliğinde özel bir maç izledik. Topun oyunda kaldığı sürenin yaklaşık 55 dakika olduğu maçı özel kılan bir başka detay ise yıllarca birlikte çalışmış Sergen Yalçın ve Çağdaş Atan’ın saha kenarında birbirlerine rakip olmalarıydı. Çağdaş Atan’ın Alanyaspor’u dersini çok iyi çalışmıştı ve istediğini aldı.
Maçın taktiksel detaylarını iş ortağımız Metrica Sports‘un geliştirdiği Play yazılımı ile birlikte inceleyeceğiz.
Genel
Beşiktaş, Süper Lig’de derbilerde yüksekten uçmayı başarırken burada belirleyici faktör topu rakibe bırakma lüksüne sahip bir oyuncu grubuna sahip olmasıydı. Rakip Alanyaspor’un da bu konuda ligin en iyi takımlarından biri belki de birincisi olduğunu söyleyerek açmak gerekiyor konuyu. Yani hedef maçlarda topu rakibine bırakmaktan çekinmeyen ve baskısına güvenen iki takım profili var karşımızda. Haliyle iki takımın da topu bir amaç olarak görmedikleri ve ortada bıraktıkları bir maç bekliyorduk. Top özellikle ilk yarıda ortadaydı ve biz de oyunu büyük ölçüde ilk yarı üzerinden okuyacağız ama Alanyaspor bütünüyle topu rakibe bırakıp kapanarak “aynı baskı oyununu biz daha iyi oynarız” zihniyetiyle sahada değildi. Bu bakış açısı bugün Alanyaspor’un zirvede olmasını da özetliyor zaten.
Takımların baskı yapısı ilk yarıdaki kaotik ama satranç maçı gerginliğindeki oyunu beraberinde getirdi. Alanyaspor rakip yarı sahada kalabalık ve adam adama eşleşerek Beşiktaş’ın geriden oyun kurmasını engellerken Beşiktaş da önde baskı konusunda istekliydi. Alanyaspor’un baskıda Beşiktaş’a oranla nicelik olarak benzer ama nitelik olarak üstün yapısı oyunda ve sonuçta belirleyici oldu. İki takımın da baskısını görüntülerle detaylandıracağım ancak öncelikle iki takımın da önde baskıyı görev edindiklerini belirtmek gerek.
Beşiktaş’ta yine Welinton & Montero’dan oluşan çift pasörlü savunma hattı dokunuşunu doğru buluyorum. Alanyaspor bunu kilitlemeyi başarsa da baskıya yönelik alınabilecek temel bir önlem olarak görüyorum. Ligde her takımın Alanyaspor kadar başarılı baskı oyunu oynayamayacağını da hatırlatmak gerek. Tabii Montero, Welinton’ın savunmadaki defolarını tamamlayıcı bir sıfatla kapatabilecek biri olmadığı için bu ikilinin savunma tarafını ayrıca tartışmak gerekiyor.
Attığı gollerle Bakasetas yıldızlaştı ancak Alanyaspor’un Tayfur & Davidson üzerinden yarattığı mutlak hakimiyetten ayrıca bahsetmek gerekiyor. Alanyaspor, Beşiktaş’ın güçlü kanadı diyebileceğimiz sağ kanadı bu ikiliyle kapattı ve hatta Rosier’in oyundan alınmasını da görece mecburi hale getirdi. Alanyaspor, Beşiktaş’ın güçlü diyebileceğimiz yanlarını doğru dokunuşlar ve bütüncül bir oyunla etkisiz hale getirmeyi başardı.
Şimdi üzerine konuşulması, düşünülmesi ve sorular sorulması gereken maçı alt başlıklar ve görüntülerle inceleyelim. Oyunu okumaya çalışalım.
Baskı
Alanyaspor rakip yarı sahada adam adama eşleşmelerle yoğun bir 3. bölge baskısı uyguladı. Top kullanabilen Welinton & Montero ikilisi de sürekli baskılanırken bu ikili dışındaki diğer uzun pas opsiyonları da adam adama eşleşmelerle engellendi. Merkezdeki Josef’in maç boyunca markaj altında olması da Beşiktaş’ın geriden oyun kurmasını engelledi. Yukarıdaki görüntü Alanyaspor’un ilk yarıda uyguladığı baskıyı özetliyor. Alanyaspor bu şekilde Beşiktaş’ı kaleci Utku’ya ya da doğrudan uzun toplara yönlendirdi. Kaleci Utku Yuvakuran toplam 27 pas atarken bunların %59’u başarılı oldu. Beşiktaş geriden oyun kuramadı.
Beklendiği gibi Beşiktaş da Alanyaspor gibi kalabalık bir 3. bölge baskısıyla sahadaydı ancak bu baskı Alanyaspor’unki kadar yoğun değildi. Burada Atiba yine Aboubakar’ın yanında önde kullanıldı. Alanyaspor’un fark yarattığı nokta ise baskıya karşı kalecisiyle de reaksiyon verebilmesi oldu. Marafona maçın fark yaratan oyuncularından biriydi ve 12 haftalık süreçte de Alanyaspor’un onu neden transfer ettiğini göstermişti zaten.
Marafona
%66’sı isabetli toplam 24 pas atan Marafona’nın sıyrıldığı asıl nokta rakip yarı sahadaki pas isabetinin %55 olmasıydı. Alanyaspor baskı karşısında Marafona’ya sık sık döndü ve akılcı atak başlangıçları izledik. Yukarıda Marafona’nun iki başarılı uzun topu dışında 3. bölge baskısına rağmen soğukkanlılıkla merkezden de oynadığını görüyoruz. Riskli mi? Evet. Ancak bazı noktalarda farkı bu gibi dokunuşlar belirliyor. Pasör kaleci ısrarı ve transferini de bu yönden akılcı buluyorum. Bu pasın başlattığı akıcı hücumdan da ayrıca bahsedeceğim. İzlemeye değer bir sekans olduğunu düşünüyorum.
Top hakimiyeti
Futbol Akademi Scouting (FAS) tarafından hazırlanan grafiğimizde topla oynama ve toplama oynama kalitesi üzerinden okuma yapmak mümkün. Bu noktada maçın ilk yarısında iki takımın yarı yarıya topla oynadığını hatırlatmakta fayda var. İkinci yarıda ise skorun rahatlığıyla topu Beşiktaş’a bırakan Alanyaspor’un top hakimiyet kalitesinde Beşiktaş’a üstünlük sağladığını görüyoruz. Topla oynamakla, topla yapılan arasındaki farkı da böyle görüyoruz zaten.
Dakika başı gol ihtimali grafiğinde ikinci yarıdaki yükseliş ise Beşiktaş’ın sonuç hamlelerinin kısmen sonuç verdiğini gösteriyor. Bu konuda Oğuzhan hamlesi ve kullanılış şekli üzerine düşünmek gerek. Sergen Yalçın, Oğuzhan’ı bir 10 numaraya dönüştürme konusunda ısrarcı ancak bunu maçın 83. dakikasında yaptığında Oğuzhan’ın işinin ekstra zor olduğunu da unutmamak gerek. Beşiktaş, Oğuzhan ve Sergen Yalçın üçgeninde bu sezon daha çok konuşacağımızı düşünüyorum…
Aksiyon değerleri
Beşiktaş’ın iki pasör stoper kullanmasından ve bunun amaçlarından söz etmiştim bu konuda Alanyaspor’un başarılı savunma planından da bahsettik. Futbol Akademi Scouting (FAS) tarafından hazırlanan AD metriğinde bu durumun sonuçlarını görmek mümkün. Çağdaş Atan’ın Alanyaspor’u özellikle Welinton üzerinden Beşiktaş geçişlerini kilitlemeyi başardı. Welinton’ın aksiyon değerinde pasların sıyrılmaması bu durumu gösteriyor. Öte yandan Rıdvan Yılmaz’ın pas kalitesini günden güne arttırmasının da olumlu etkileri grafiğe net bir şekilde yansımış durumda. Ghezzal’ın oyun kurulumuna etkisi de yine gözüküyor.
Alanyaspor’un etkili atağı
Rakip yarı sahadaki Beşiktaş baskısına karşı Marafona’nın soğukkanlı pasıyla başlayan atakta Alanyaspor neredeyse bütün bölgelerde derslik bir geçişle hücum ediyor. Rosier ve Welinton’ı da doğru koşularla önde yakalamayı başarıyor Alanyaspor. Atak sonuç vermiyor ancak bu sekansların sayısı arttığı takdirde bolca konuşulacak goller görebiliriz. Alanyaspor hücum şemasını özetleyen geçişlerden biri olduğu için ayrıca değinmek istedim.
Mensah hamlesi
İlk yarıda baskı karşısında istediklerini yapamayan Beşiktaş’ta tıpkı Fenerbahçe maçında Mensah’ın üstlendiği rol gibi bir taşıyıcıya ihtiyaç vardı. Bu noktada yaratıcılık üzerinden N’Koudou hamlesiyle birlikte Mensah da oyuna girdi. Merkezde yaratılan bir boşluğun nasıl işlenmesi gerektiğini, Ghezzal’ın katkısını ve Aboubakar’ın da işlevini görüyoruz bu sekansta.
Merkezde top alan Mensah pasını atıp hareketlenirken Ghezzal’ın desteğe gelerek 3. bölgede bir boşluk yarattığını görüyoruz. Ghezzal’ın geri gelip top kullandığı (kendi yarı sahasına olanlar değil) sekanslarda onun arkasının işlenmesi Beşiktaş için büyük fırsat, bu durumun Dorukhan’la alakasından ayrıca bahsedeceğim.
Mensah dikine bir pas atıp sonrasında iki önemli boşluğu işliyor. Beşiktaş’ta Aboubakar’ın merkezde top alabilmesi ise başka bir artı. Top N’Koudou’ya geldiğinde Ghezzal’ın hareketlenmesi sayesinde onun boşluğunu işleyen Mensah da ceza sahasında top alabilecek konumda artık. Atak başarılı bir şekilde sonuçlanmasa da üzerine konuşulması gereken bir sekans olduğunu düşünüyorum. Özellikle de Mensah ve Ghezzal’ın hareketlenmeleri üzerinden…
Ghezzal <> Dorukhan
Dorukhan & Ghezzal etkileşimi üzerinden bu sezon görüşlerimi farklı maçlarda da dile getirdim. Alanyaspor maçında da bu konuda konuşulması gereken detaylar var. Öncelikle ilk yarıda Beşiktaş’ın Alanyaspor’a karşı fazla etkili olamadığını hatırlatmak gerekiyor. Yukarıda ise Dorukhan’ın ceza sahasında etkinlik yarattığı iki sekansı izliyoruz. İki atakta da Beşiktaş ceza sahasına takım olarak girmeyi başarmış durumda.
Dorukhan’ın profili üzerine uzun uzadıya konuşmaya gerek yok ancak Dorukhan’ın ekstralarından söz etmek gerekiyor. Beşiktaş orta sahasında dinamik profili nedeniyle tercih edilen oyuncunun bana göre en büyük ekstrası 3. bölge koşuları. Özellikle topsuz olarak hücumda yaptığı koşular Beşiktaş için değerli. Ghezzal’ın oyun kurucu profilinden ve merkeze yaklaşmasından haftalardır söz ediyoruz. Burada onun yarattığı boşlukların Dorukhan’la işlenebilmesi Beşiktaş için ciddi bir hücum opsiyonu. Yukarıdaki iki sekansın Beşiktaş’ın ilk yarıda yarattığı yegane fırsatlar olduğunu da tekrar söylemeliyim. Üzerine düşünülmesi ve geliştirilmesi gereken değerli bir kurgu var sağ kanatta.
Sonuç
Beşiktaş hücum opsiyonları ve hamleleri üzerinden de söyleyebileceklerimizi söyledik. Alanyaspor ligin – bence – en iyi oyununu oynuyor ve Beşiktaş açısından da puan kaybedilebilecek bir maç olduğunu düşünüyorum çünkü siyah-beyazlılar; Başakşehir ve Fenerbahçe galibiyetleriyle kendine kredi açmayı başardı. Beşiktaş için sezonun gidişatını topu rakibe bırakamayacağı maçlarda çizeceği set belirleyecek. Josef kilitlendiğinde orta sahada alternatif plan üretilebilecek mi? Welinton’ın oyun kurulumuna olan katkısı göz ardı edilemez ancak Montero onun savunmadaki açıklarını kapatabilecek biri mi? Beşiktaş, Oğuzhan’dan katkı almadan nasıl set oyunu oynayacak? Sorular bunlar, cevaplar Sergen Yalçın’da.
Çağdaş Atan’ın Alanyaspor’u, Beşiktaş’ı önce baskıyla sonra doğru bir savunma oyunuyla yenmeyi başardı. İki golle yıldızlaşan isim Bakasetas olsa da Davidson bana göre sahanın en iyi ismiydi. Beşiktaş baskısına karşı akılcı bir çözümle Marafona’yı hep oyunun içinde tutmak ise Alanyaspor’un başka bir artısıydı. Alanyaspor güçlü oyunuyla ligde neden zirvede olduğunu gösteriyor. Maç özelinde ise ilk golün bir korner pozisyonuyla oluşan penaltıdan geldiğini unutmamak gerek. İlk gol iki taraf için de galibiyete giden anahtardı. Peki ilk yarı golsüz tamamlansa Çağdaş Atan planını değiştirecek miydi? Bu eforlu ve akılcı baskı 90 dakika sürdürülebilir miydi? Rosier & Ghezzal kanadına yönelik ekstra bir çalışma yapıldı mı? Ghezzal & Dorukhan üzerinden yaratılan boşluklara önlem alınabilir miydi? Bolca soru mevcut. Sormak, düşünmek lazım cevaplar ise Çağdaş Atan’da.
İstatistik: Maçkolik
Sizler de dilerseniz Play analiz programını ücretsiz olarak aşağıdaki görsele tıklayarak indirebilirsiniz.
