Taraflı tarafsız her taraftarın olduğu gibi kulüplerin ve futbolcularında ortak tek bir düşmanı var süper ligde; Bozuk Saha Zemini.
Bu konuda herkesin şikayeti aynı yönde iken çözüm bir türlü bulunabilmiş değil.
Peki hem futbol kalitesini artıran hem seyir zevkini artıran bu zemin sorunu nasıl çözülür?
Bir sahanın zeminin Old Trafford gibi olması için ne gerekli ?
Olimpiyat Stadının çözümü nedir ? gibi aklınızda ki binlerce sorunun cevabı bu yazımızda bulabileceksiniz.
Aklımızdaki tüm soruların yanıtları için ve belki de ilgililere iletilmesi gereken profesyonel çözüm önerileri için UEFA Şampiyonlar Ligi ve FIFA Dünya Kupası gibi üst düzey organizasyonların final maçları saha zemininin yapımı ve bakımı için sorumlu uluslararası şirket SIS (Support in Sport)’in Doğu Avrupa Sözleşmeler Müdürü Sayın Onur Özata ile röportaj yaptık.
Çağrı Sefa Şen:
Onur Bey iyi günler,öncelikle bu yoğun takviminizde bize zaman ayırıp teklifimizi kabul ettiğiniz için teşekkür ederim.Öncelikle sizi ve SIS firmasını tanıyabilir miyiz ?
Onur Özata:
2004 yılında Ankara Üniversitesi Peyzaj Mimarlığı bölümünden mezun oldum. 2006-2010 yılları arasında The Montgomerie Maxx Royal Golf Club’da Assistant Superintendent olarak İngiliz çim eksperleriyle beraber golf sahası inşası, çim tesisi ve bakımı üzerine çalıştım. Bu yıllarda ABD ve İngiltere’de çim uzmanlığı eğitimlerine katıldım. 2011’den bu yana Support In Sport (SIS) Eastern Europe şirketinde Kontrat Müdürü olarak görev yapmaktayım. Fenerbahçe, Galatasaray, Trabzonspor, Kasımpaşaspor gibi kulüplerin stadyumlarının yanı sıra Özbekistan’daki Taşkent Bunyodkor Stadyumu, Rusya’daki Spartak Moskova Otkritie Arena Stadyumu, Azerbaycan Bakü Olimpik Stadyumu’nda da görev aldım. Aynı zamanda lisanslı bir golf oyuncusuyum.
SIS(Support in Sport) Ltd. olarak; uluslararası arenada profesyonel doğal ve sentetik çim sahalarının tasarımı ve inşaası, bakımı ve her türlü danışmanlık hizmeti konusunda kendini ispatlamış dünya çapında sektörün bir numaralı firmasıyız.
Real Madrid, Barcelona; Ajax, Manchester United, Juventus, Schalke, Shakhtar Donetsk, FC Porto ve Benfica gibi dünya devi kulüpler beraber çalıştığımız kulüplerin bazıları.
Türkiye’de Fenerbahçe Şükrü Saraçoğlu ve Galatasaray Türk Telekom Arena stadyumları 2010 yılı içerisinde gerçekleştirdiğimiz projelerdir. 2011 yılı Türkiye Futbol Ligi Sezonu içerisinde yalnızca 3 gün gibi kısa bir zamanda GS Türk Telekom Arena Stadyumu ve Trabzon Hüseyin Avni Aker Stadyumu’nun 4 cm kalınlığında rulo çim uygulamasını tamamladık ve her iki stadyumda da ertesi gün üzerinde müsabaka yapılmasını sağladık.
2012 yılı içinde Kasımpaşaspor Recep Tayyip Erdoğan Stadyumu’nda da aynı operasyonu gerçekleştirmiş, 2013 yılı içerisinde Türkiye’nin en modern antrenman tesisleri olan Kasımpaşaspor Kemerburgaz Antrenman Tesisleri’nde 2 adet doğal ve 2 adet sentetik çim sahanın anahtar teslim projelendirme ve inşaasını tamamlamıştır. Bu stadyumların ve tesislerin saha bakımlarını da halen SIS olarak bizler yürütmekteyiz.
Çağrı Sefa Şen :
Şunu sorarak başlamak istiyorum,Türkiye’de saha zemini için profesyonel yardım alan kaç takım var ? Avrupa’da bu oran nedir ?
Onur Özata:
Türkiye’de sahalarının zemin bakımları için profesyonel bakım hizmeti alan kulüp sayısı bir elin parmaklarını geçmiyor. Zaten bunlardan 2 tanesine SIS olarak biz hizmet veriyoruz.
Tahmin edeceğiniz üzere Avrupa’da bu oran çok daha yüksek. Sahalarının yılın her döneminde en iyi şekilde performans göstermesini isteyen ve bekleyen çoğu kulüp, işin ehli özel firmalardan hizmet almakta ya da firmalara gerek kalmaksızın bünyelerinde yetiştirdiği profesyonel ekiplerle sahalarının bakımını devam ettirmekte.
Çağrı Sefa Şen: Herhangi bir stadyum zemininin bir Old Traffort olması ne kadar maliyetli bir iş ?
Onur Özata:
Öncelikle şunu belirtmek gerekir ki İngiltere’de Old Trafford, Arsenal, Liverpool, Wembley Stadyumu, Manchester City, Tottenham gibi burada ismini sayamadığım daha bir çok stadın zemini; suni yollarla güçlendirilmiştir. Dünyada kum yüzeyli futbol sahalarının stabilitesini artırmak için çeşitli güçlendirme yöntemleri geliştirilmiştir. Stadyumun kullanım amacına göre bu yöntemlerin hangisinin kullanılacağna karar verilir. Ülkemizde henüz bu teknolojiye sahip hiç saha bulunmuyor. Bu sistemlerin artı maliyeti sistemin tipine göre 400.000 ila 750.000€ arasında değişiklik gösterebiilr. Arsenal Emirates ve şirketimiz referanslarından Shakhtar Donetsk Donbass Arena dünyada en iyi zemine sahip sahalar olarak geçerler. Bu stadyumlarda kök güçlendirme sistemlerinin yanı sıra alttan alttan havalandırma ve vakum sistemleri mevcut. 2012 Avrupa Şampiyonası Ukrayna Fransa Yarı Final maçında yağan yağmuru hatırlayın Donbass Arena’da. Vakum sistemi sayesinde 10 dakikalık bir gecikme ile maça başlanabildi ve Michel Platini’den özel teşekkür aldı stadyum yönetimi. Bugün Rusya’da Dünya Kupası için inşaa edilen yeni stadyumların hepsinin şartnamesine bu sistemler yazılıyor. Toplamda Emirates ve Donbass Arena ile ülkemizde yapılan standard sahalar arasında 3 milyon euro’ya yakın ilk yatırım maliyeti bulunur. Bugün bizler bu sistemlerin hepsini Rusya, Azerbaycan ve Ukrayna’daki projelerimizde uygularken ülkemizde uygulayamamanın üzüntüsünü yaşamaktayız maalesef.
Çağrı Sefa Şen:
İyi bir stat zemini ile futbol kulüpleri ek gelir sağlayabilir mi ? Örneğin yaz konserleri, festivaller gibi.
Onur Özata:
Bu tip etkinlikler düzenlemek ve bundan para kazanmak, tamamen kulüp yönetimlerinin tasarrufundadır. Bu etkinlikler yapılarak tabi ki gelir elde edilebilir. Ancak bu tip etkinlikler saha için pek tercih edilebilir değildir. Saha üzerinde yapılan etkinliğin büyüklüğüne göre çoğu zaman sahanın yenilenmesini gerektiren durumlarla sonuçlanır. Avrupa’da birçok kulüp futbol sezonu dışında bu tip etkinlikler düzenler ve sahalarını yılda 1 veya 1’den fazla kez yeniler. Bunu tercih edip etmemek, tamamen kulübün maddi kazanç hacmindeki tercihlere bağlı. Ama baktığınız zaman Avrupa müsabakalarında üst düzeyi hedefleyen kulüplerin çoğu sahalarını futbol dışındaki organizasyonlara kapattı. Futbol dışı etkinliklere kapısını açan kulüplerin sahaları da yıl içerisinde yeteri kadar tat vermiyor.
Çağrı Sefa Şen:
Stadyumların kapalı veya açık olması stad zeminini nasıl etkiler ? Türkiye’deki hava şartları da zemin yapısının bozulmasında bir etken midir ?
Onur Özata:
Çimin önce canlı ve bilfiil yaşayan bir organizma olduğunu anlamak lazım. Çimin de bir metabolizması ve fizyolojisi var. Başlıca etkinliği olan fotosentezi gerçekleştirebilmesi için çimin yeterli derecede suya, ışığa ve karbondioksite ihtiyacı var. Günümüz modern stadyum mimarilerinin yapısı çim gelişimini etkileyen birincil faktör. Mimarı yapı ne kadar büyükse ve saha ne kadar az ışık alıyorsa ve hava sirkülasyonu ne kadar kısıtlıysa, o sahada çimi yaşatmaya çalışmak o kadar zor olur. Bu bileşenlerden herhangi birinin azlığı veya hiç olmaması teknolojiyi yeni icatlar yapmaya sevk etti. Suni ışık kaynakları, doğal-suni hibrit çim, rüzgar fanları, dev karbondioksit çadırları bu bileşenlerin eksikliğini giderebilmek için icat edilmiş başlıca teknolojiler. Bu teknolojiler sahanın varlığını sürdürebilmesi için stadyum içerisinde bir “mikro klima” yaratmaya yararlar.
Çağrı Sefa Şen:
Sentetik çim saha ile doğal çim saha arasında ki fark nedir ? Sentetik çim sahalarda futbolcuların ve kulüplerin daha çok isyan ettiğini ve sakatlık yaşadığıını görüyoruz. Sakatlık ve futbol kalitesi açısından bir fark var mı ? Uefa bu konuda ne diyor ?
Onur Özata:
Doğal çim sahalar, sahanın bulunduğu yerin iklimine uygun olarak seçilmiş yaşayan canlı çimle oluşturulurlar. Sentetik sahalar ise çeşitli dayanıklılık ve kalite beklentilerine göre iklimden bağımsız olarak inşa edilirler.
İdeal oyun yüzeyi değerlendirmesi yapılırken şu kriterler göz önüne alınır ; sürüklenme direnci, topun yuvarlanma ve sekme karakteri, enerji kazanımı, darbe emme kapasitesi, yüzey sertliği, su geçirim hızı, yüzey deformasyon karakteristiği. Tüm bu kriterler, oyuncular ve teknik adamlardan alınan geri bildirimler baz alındığında doğal çim sahalar, sentetik sahalara göre daha çok tercih edilir. Doğal sahalarda sürtünme, düşme ve burkulmalardan kaynaklı sakatlanmalar, sentetik sahalara göre relatif olarak daha az yaşanır.
Sentetik çim sektörü de gittikçe kendini bu konuda geliştiriyor. FIFA tarafından sentetik çim sahada Dünya Kupası müsabakaları oynanmasına izin veriliyor.
Bu tercih tamamen yatırımcının alacağı bir karar. Çok futbol dışı oraganizasyon yapılan, bakımı zor tamamen kapalı stadyumlarda ve çok kullanılan antrenman tesislerinde sentetik çim sahalar tercih edilir.
Çağrı Sefa Şen:
Kulüplerin sizin gibi profesyonel bir şirketten yardım almadan iyi bir zemine sahip olması ve o zemini koruması mümkün mü ?
Onur Özata:
Tabi ki mümkün. Ancak buradaki anahtar kelime “profesyonel”. Yani “profesyonel bir firma” ile çalışmayacaksanız, bu, “profesyonel bir ekip”e ihtiyacınız yok demek değil. İyi bir sahaya sahip olmak istiyorsanız “profesyonel insanlar”la çalışmak zorundasınız. “Profesyonel insanlar”la çalışabilmek için de yeterli bütçenizin olması lazım. Özetle bu işe yatıracak yeterli bütçeniz yok ise, iyi bir sahaya sahip olmak açıkçası biraz zor.
Çağrı Sefa Şen:
Tüm okurlarımızın ve taraftarların merak ettiği malum soruya gelirsek Atatürk Olimpiyat Stadının zeminin sorunu sizce nedir ? Çözümü mümkün müdür ? Eğer mümkünse neler yapılmalıdır ?
Onur Özata:
Söz konusu stad sahasının bakım çalışmaları başka bir firma tarafından yürütülmekte olduğundan ve SIS olarak hiçbir şekilde inceleme amaçlı olarak sahada bilfiil bulunmadığımızdan ötürü bu konuda yorum yapmam pek etik olmayacaktır.
Ancak diyebilirim ki; her sorunun mutlaka bir çözümü vardır. Sorun veya sorunların tesbitini doğru yapmak, çözümü doğru geliştirebilmek için elzemdir.
Çağrı Sefa Şen:
Sizin de bakım çalışmalarını devraldığınız Türk Telekom Arena ve Kasımpaşa Stadyumlarında mevcut durum nedir ? Siz devralmadan önce eksikleri nelerdi ?
Onur Özata:
İlk inşaasını, 1’inde altyapı değişimiyle beraber 3 kez çim yenilemesini ve 4 yıldır aralıksız bakımını yürüttüğümüz Türk Telekom Arena Stadyumu şu an gayet iyi durumda.
Keza, 2012 kışında çim yenilemesini yaptığımız ve bakımını 3 yıldır aralıksız sürdürdüğümüz Kasımpaşaspor Recep Tayyip Erdoğan Stadı zemini de gayet iyi durumda.
Türkiye’de en büyük stadyum saha bakımı makine ekipman parkına sahip firma biziz. Bunun yanında saha bakımında kullandığımız tohum,gübre,ilaç,kum gibi sarf malzemelerinde her zaman 1.sınıf ürünleri kullanmaktayız. Hiçbir başarı tesadüf değil.
Çağrı Sefa Şen:
Türkiye Futbol Federasyonu zemin konusunda radikal bir karar alması söz konusu olsa bu kararın ne olması gerekir?
Onur Özata:
“Kulüplere kendi bünyelerinde bulunan veya bulunacak sahaların yapımı ve bakımı için kullanmalarını şart koşacağı bir bütçe ayırmasını sağlaması ve buna gücü olmayan kulüplere TFF olarak kendisi destek çıkması”. Bence en radikal karar bu olurdu.
Bana zaman ayırdığı SIS şirketi Genel Müdürü Sayın İlyas KOBAL’a , Röportaj teklifimizi kabul ettiği için Sayın Onur Özata’ya teşekkürü borç bilirim.Ayrıca SIS şirketine de çalışmalarında başarılar dileyerek bu imkanı sağladığı için teşekkür ederim.