Birkaç gün önce. 2018 Dünya Kupası’na katılacak son takımlar belli oluyor. Rusya’daki Dünya Kupası’na gidebilmek için Avustralya, Honduras karşısında. Honduras’taki ilk maç golsüz beraberlikle bitiyor, Avustralya kupa umudunu Sdyney’deki rövanşa bırakıyor. Ancak Sdyney uçuşunda oyuncular mavi-yeşil ışıklı, garip gözlükler takıyorlar. Bu bir totem mi?
Avustralyalı oyuncuların taktıkları bu şey, Adelaide’s Flinders Üniversitesi’ndeki bilim adamları tarafından üretilmiş bir yeniden zamanlayıcı. Gözlüğün ismi bu; yeniden zamanlayıcı. Kullananların biyolojik saatini düzenleyip vardıkları yerin yerel saatine göre ayarlıyor. İlk üretildiğinde kocaman olan Avustralya menşeili bu makineler, artık taşınabilir bir dişçi gözlüğü boyutunda.
Gözlüğün alamet-i farikası, ışık terapisi yapıyor olması. Yaydığı mavi-yeşil ışınlarla melatonin salgılanımını manipüle ediyor ve beyni uyku konusunda kandırıyor. Henüz gidilecek yere varmadan, kullanıcıların varış noktasındaki yerel saate alışmalarını sağlıyor. Böylece uzun uçuşların sebep olduğu yorgunluk, uyku ve kafa karışıklığı hali önlenmiş oluyor.
Jet-lag etkisinin azaltılması ve biyolojik ritmin bozulmaması için ışığın bu şekilde kullanılmasını uyku uzmanı Michael Breus şöyle açıklıyor: “Işık, optik sinirlere vurduğunda melatonin salgısının durması sinyalini veriyor. Melatonin bizim uykuya dalmamızı sağlayan hormon. Yani ışık geldiğinde ve beynimiz bunu algıladığında melatonin salgısını durdurup vücudun uyanmasını sağlıyor.”
Avustralyalı oyunculardan yolculuğun 9,5 saatlik ilk ayağında, bu gözlükleri kullanarak uyanık kalmaları isteniyor. Ardından uçak yakıt ikmali yapıp oyuncular Honolulu havaalanında iki saat geçirdikten sonra yolculuğun ikinci ayağı için bu sefer siyah uyku gözlükler takıyorlar, uçağın içi karartılıyor ve bu sefer uyumaları sağlanıyor. Böylece 9,5 saatlik uyanıklıktan sonra Sydney’e kadar oyuncular uyumuş, biyolojik saatleri kendini Sdyney’inkine ayarlamış olacak. Gözlüğün üretiminde pay sahiplerinden Profesör Lack, gözlükler olmasa oyuncuların biyolojik saatlerini Sdyney’e ayarlamakta güçlük çekeceğini ve maça sanki gece 2’de çıkıyormuş gibi hissedeceklerini söylüyor. Gözlüklerin ve bu uğraşılarının, jet-lag etkilerini asgari düzeye indirerek , golsüz berabere biten ilk maçtan sonra evdeki rövanş için avantaj sağlamasını umut ediyorlar.
Honduras’tan Sdyney en iyi ihtimalde bile 1 günden fazla sürüyor. Ortalama yolculuk süresi 2 güne yakın, 42 saat.
Gözlükler, gün ışığının sınırlı olduğu İskandinav ülkelerinde de oldukça revaçta. Mevsimsel bozuklukların giderilmesi ve diğer doğa koşullarından kaynaklı biyolojik sorunların iyileştirilmesi amacıyla kullanılıyor.
Yeniden zamanlayıcı gözlük, uyku problemi yaşayanların uykularını düzene sokabileceği ve gece çalışanların biyolojik ritmlerini buna göre ayarlamaları için de kullanılabileceği iddiasında. Tabii ki bir anda mucizevi şekilde bir çözüm ya da tüm olumsuz etkilerin bir anda geçmesinden bahsedilmiyor. Birçok bağımsız uyku uzmanı ve doktor, düzenli kullanımda vücudun kendini ayarlaması için bu gözlüklerin çok büyük yardımı olacağını söylüyor.
Gözlüklerin uçuştan önceki üç gece 50’şer dakika kullanılması gerekiyor. Uçuşun ardından bir gece daha kullanılmalılar. Bu 50 dakikalar boyunca gözlükler yumuşak yeşil ışığı göze düşürüyor ve beynin hala gündüzmüş sanmasını sağlıyor. Böylece birkaç zaman kuşağı geçtikten sonra uzaklardaki varış noktanıza vardığınızda beyin gecenin gündüze dönmesinden kaynaklanan jet-lag denen kafa karışıklığı ve biyolojik ritm bozukluğunu yaşamıyor.
Sdyney yolunda Avustralyalı oyuncular işte bu gözlükleri kullanıyor. Böylece birkaç zaman kuşağından geçmenin yaratacağı jet-lag halinin olumsuz etkilerinin en aza inmesi umut ediliyor.
Peki Sdyney’deki rövanşta ne oluyor? Gözlüklerin ne kadar katkısı vardır bilinmez ama Avustralya, rakibini 3-1 mağlup ediyor ve Rusya bileti alıyor. Belki bir dahakine Honduraslılar da bu gözlüklerden kullanır. Tanesi 250 dolar.
Yazının hazırlanılmasında geek.com, dailymail.co.uk, mobile.abc.net.au, thesun.co.uk, news.com.au sitelerinden faydalanılmıştır.