Günümüzde futbol oyunu artık geçmiş yıllara göre çok daha hızlı oynanıyor. Top daha hızlı şekilde saha içerisinde hareket ediyor. Oyuncular daha süratli ve daha çevikler. Hızlı düşünüp çabuk harekete geçenler, daha yavaş düşünüp daha yavaş harekete geçenleri yeniyor. Bunun sonucunda takımlar kazanmak için farklı oyun sistemleri deniyor, detaylı rakip analizleri yapıyor, oyunculara karmaşık taktikler veriyorlar. Bir çok saha içi taktik-teknik detayın dışında, saha içinde yapılan işin özünü ‘hareket’ edebilmeyle bağdaştırabiliriz. Yani teknik kadronun oyuncuya verdiği direktifin başarısı, oyuncunun saha içerisinde bu direktifi doğru uygulayabilmesiyle alakalıdır.
Futbol oyunun değişimi sürecinde, kısa mesafe sürat koşuları da çok önemli hale geldi. Çünkü oyuncular artık daha hızlı yer değiştirmek zorundalar. Bu yazımda bilimsel araştırmaların da yardımıyla, kısa mesafe sürat koşularının futbol oyunu içerisinde ne kadar önemli olduğunu açıklamaya çalışacağım.
‘Futbol’ ve ‘Sürat Koşusu‘ konularını içeren bilimsel araştırmalar son zamanlarda artış gösteriyor. Bunun sebebi oyun içerisinde yapılan sürat koşularının çok kritik hale gelmesi olarak görülebilir. Futbol artık ‘Bilim’ olarak ele alındığına göre, bilim insanları da bu konuyla ilgili kafa patlatmaya başladılar. Aşağıda 1996-2015 seneleri arasında yapılan futbol ve sürat koşusu başlıklı araştırma sayılarını görebilirisiniz. (1)
İlk önce sürat koşularının futbol oyunu içerisinde ne kadar yer aldığına bakalım. Reilly and Thomas futbol oyunu içerisinde gerçekleşen aksiyonların, %11’inin sürat koşularından oluştuğunu bulmuşlar. Bu koşuların yüksek yoğunlukta (%80-100) ve kısa mesafeli (0-20m.) olmasına dikkat etmişler. (2)
Şimdi de sürat koşularının içeriklerine bakalım. Di Salvo ve arkadaşları, 2002-2006 seneleri arasında oynanan Şampiyonlar Ligi ve UEFA Kupası(şimdi Avrupa Ligi) maçlarını analiz ederek, 717 tane oyuncunun pozisyonlarına göre, sürat koşusu mesafelerini ve bu mesafelerde kaç tane sürat koşusu yaptıklarını incelemişler. Oyuncuların 90 dakika boyunca en çok 0-5 metre aralığında kısa mesafe sürat koşusu yaptıklarını görüyoruz. (3)
Bu mesafelerde yapılan sürat koşularının karakteristiği çok geniş kapsamlıdır.
-Toplu veya topsuz ivmelenmek.
-Pas istemek için takım arkadaşına doğru hareketlenmek.
-Rakibe yaklaşmak veya uzaklaşmak.
-Savunma veya hücumda mevkisine göre doğru pozisyonu almak.
-Ani yön değiştirmeler.
-Boş alan yaratmak için yapılan koşular.
-Duran top organizasyonlarında topun geleceği bölgeye koşmak.
-Hakemlere itiraz etmek için kat edilen mesafeler(!) gibi hareketlenmelerin hepsi,
0-5 metrenin neden en çok yapılan sürat koşusu mesafesi olduğunu açıklayabilir.
Kısa mesafe sürat koşuları oyun içerisinde sonucu etkileyen bir faktör haline gelebilir. Hızlı şekilde savunmaya dönmek için yapılan koşular gol yemenizi engelleyebilir ya da kontra atak sırasında doğru bölgeye yapılan bir koşu sonucunda gol atabilirsiniz. Hücum söz konusu olunca koşunun nereye ve ne zaman yapılacağı taktik anlayışla belirlenebilir. Fakat savunma pozisyonlarında yapılan kısa sürat koşuları genelde, pozisyon gerekliliklerine göre doğaçlama yapılır.
Christian Eriksen’in son hafta maçında attığı golden önce yaptığı kısa mesafe sürat koşusu, hücum esnasında yapılan koşulara ve ivmelenme anına çok güzel bir örnek. Oyunu doğru pozisyonda izleyen Eriksen, ilk bulduğu fırsatta boş alana %100 koşu yapıyor ve gol vuruşu ile sonuca gidiyor.
Eibar’ın başarılı savunmacısı Álex Gálvez’in, Deportivo maçında yaptığı koşu ise savunma için yapılan kısa mesafe sürat koşularına güzel bir örnek. Sol kanattan gelen pozisyonda topun geleceği noktayı iyi sezen Gálvez, o yöne doğru %100 koşu yapıyor. Topa müdahale edemese bile, iki oyuncuyu da rahatsız ettiği için iyi bir şut gelmiyor.
Yapılan kısa mesafe sürat koşuların yoğunluğu ve süresi, tüm maç boyunca gösterilecek olan performansı etkiler. Maçın başlarında sürekli %100 koşular yapılırsa, sporcu oyunun sonlarına doğru istenilen performansı gösteremeyecektir. Bu yüzden de kısa mesafeli koşuları akıllı kullanmak gerekir. Oyun içerisindeki yoğunluğu değişmekle birlikte(%60-100), her 30-90 saniyede bir sürat koşusu(0-20 metre) yapılıyor.(4) Sporcunun kendisini yenileyebilme düzeyinin önem kazandığı bu noktada, yapılan antrenmanların içeriği önem kazanıyor. Sezon öncesi ve sezon içerisinde yapılan kuvvet&kondisyon antrenmanları ve futbol özelinde kısa mesafe sürat koşusu antrenmanları, sporcunun oyun içerisinde yaptığı koşuların kalitesini ve toplam mesafesini arttıracaktır. Bu konu ile ilgili daha sonra bir yazı yazacağım.
Gol atmak, golü engellemek, doğru pozisyon almak gibi saha içi aksiyonlarda yapılan kısa mesafe sürat koşuları sonucu etkilemektedir. Sporcuların bu özelliklerini geliştirmeleri, taktik-teknik açıdan daha rahat uygulanabilir sistemler izlememize yardımcı olacaktır. Yazının başında söylediğim gibi; karmaşık taktik-teknik detayların saha içinde başarılı olması için, doğru koşuları, doğru tempoda, doğru zamanda ve bunların hepsini 90 dakika boyunca kusursuz yapabilmek gerekir.
Referanslar
1-Reference values for sprint performance in male soccer players aged 9-35 years old. Pantelis Theo Nikolaidis, Beat Knechtle, Filipe Manuel Clemente, Gema Torres-Luque. Article in Biomedica Human Kinetics April 2016. Page 106.
2-Science and Soccer by Thomas Reilly and A. Mark Williams page 61
3- Sprinting analysis of elite soccer players during European Champions League and UEFA Cup matches.
Di Salvo, Baron R, González-Haro C, Gormasz C, Pigozzi F, Bachl N. Pages 1489-1494 | Accepted 01 Sep 2010, Published online: 03 Nov 2010
4-Science and Soccer by Thomas Reilly and A. Mark Williams page 61