Futbolda en bilinen ve günümüzde de kullanılmaya devam eden formasyonlardan olan 4 – 4 – 2 formasyonu, grafikte de görüldüğü gibi kalecinin önündeki dörtlü defans oyuncusu, dört orta saha ve iki hücumcudan oluşur. Defans hattı iki merkez savunmacıdan ve kenardaki bek oyuncularından meydana gelir. Orta saha da benzer bir modeli takip eder ve merkez orta saha oyuncularıyla kenarlarda iki kanat oyuncusundan oluşur. Hücum hattı da santrfor diye tabir edilen merkez forvet oyuncularından meydana gelir.
4 – 4 – 2, seneler boyunca İngiliz futboluyla özdeşleştirilmiştir ancak aslında ilk olarak Torpedo Moscow ve Dynamo Kiev’de görev yapan Rus antrenör Victor Moslov tarafından literatüre sokulmuş ve sahada uygulanmıştır. Moslov, bu formasyonu kuran ve takımı topu kaybettiğinde rakibin topla oynama süresini azaltmak için bir pres oyunu geliştiren yenilikçi bir futbol adamıydı. Aynı zamanda oyuncuların beslenmesiyle ve bunun performansa olan etkisiyle ilgilenen ilk antrenörlerden biriydi.
4 – 4 – 2’Yİ BENİMSEYEN TAKIMLAR
Futbolda başarı elde etmek için bir çok takım bu formasyonu kullandı. Formasyonlar kültürel ve modaya uygun bir trend takip eder. 4 – 4 – 2 de 1966’da İngiltere’nin kendi evinde Dünya Kupası’nı kazandığı takım ile anılır. 80’lerin sonunda ve 90’ların başında Arrigo Sacchi, Fabio Capello gibi isimlerle hem domestik turnuvalarda hem Avrupa’da zaferler yaşayan Milan da bu formasyonu kullanıyordu. Bu diziliş bugün hala futbol dünyasında yerini koruyor denilebilir. Atletico Madrid’de Diego Simeone sık sık 4 – 4 – 2 kullanıyor ve bir kez La Liga’yı kazandı bir kez de Şampiyonlar Ligi finali oynadı. Barcelona ve Real Madrid gibi dünya devi kulüplerle yarışıyordu ve çok önemli işlere imza atmayı başardı.
MUHTEMEL AVANTAJLARI VE KISITLAMALARI
Avantajları
1 – Takımlar savunmada ve hücumda sahaya iyi yayılmış olur ve alanları kontrol edebilir. Savunma yapılırken dört defans oyuncusu ve dört orta saha çok iyi yayılarak alan daraltabilir, topa ve rakip hücumcularına baskı uygulayabilir, bir blok oluşturmak için aralarındaki mesafeyi de azaltarak rakibi sekiz savunmacı ve bir kaleciye karşı oynamak zorunda bırakabilir. Aynı zamanda iki forvet oyuncusundan biri orta saha bloğuna katılırsa bu beşli bir orta saha anlamına gelir ve rakibin oynayacağı alan sınırlanır, sayıca defansta üstünlük oluşur. Bunun sonucunda hücum yapan rakip, ileriye daha çok oyuncu göndermek zorunda kalır ve böylece de kontrataklara müsait duruma gelir.
2 – Bu diziliş aynı zamanda geniş alandan, kenarlardan hücum etme opsiyonları ve oyunun yönünü değiştirme olanakları sağlar. Kenarlardaki orta saha oyuncuları, merkezdeki oyunculardan gelen destek, kademe ve pas opsiyonları sayesinde kendilerini biraz daha hücuma yaklaştırabilirler. Bekler de bindirmeler yaparak hücuma destek verebilirler ve savunma topun kaybedilmesi durumunda defansif destek sağlayabilecek bir orta saha oyuncusunun katılımıyla birlikte üç savunmacı ve bir defansif orta saha şekline döner.
3 – Sistem açıkça belirlenen rollere ve sorumluluklara sahiptir. 4 – 4 – 2 ile 4 – 2 – 3 – 1 ‘i kıyaslamanız durumunda derinlik yaratan, geriden top alan iki orta saha oyuncusu ile hücuma daha yakın olan üçlü arasında nasıl farklar vardır? Üçlünün forvet ile bağlantı konusunda rolü nedir? Bu üçlü geniş alana mı yayılmıştır yoksa dar alanda mı oynar? Bu gibi pek çok soru sorulabilir. Burada anlatılmak istenen şudur: Sisteme daha fazla ünite, blok eklemeniz durumunda saha içindeki karışıklık ve rol sayısı artar. Takım halinde iyi işlemek için açık ve düzgün şekilde belirlenen rollere ihtiyaç vardır.
4 – 4 – 2 İle Gelen Kısıtlamalar
1 – Merkez orta saha oyuncuları hem hücumda hem savunmada etkili olmak zorundalar ve bu yüzden bu becerilere sahip olmalılar. Örneğin 4 – 2 – 3 – 1’e baktığımızda, hücuma katkı vermesi beklense de defansif görevlerden sorumlu iki orta saha oyuncusu vardır. Bu formasyonda durum böyle değildir.
2 – Orta sahanın merkezindeki oyuncular aynı zamanda çok iyi iletişim kurmalı ve disiplinli olmalılar. Eğer iki oyuncu da destek vermek için hücuma yönelirse ve top kaybı yaşanırsa, rakip için orta sahada derin boşluklar oluşur. Bu yüzden hangi oyuncunun hücumu hangi oyuncunun savunmayı destekleyeceğine ve topun arkasında olacağına karar verilmesi için iletişim olmazsa olmaz.
3 – Defans, orta saha ve hücum olarak üç ünite şeklinde sahaya yayılmak rakibin muhtemelen bu hatları delip boşluklar bularak hücuma yönelmesi anlamına gelebilir. Eğer rakip bir şekilde topu hücuma taşıyabilirse bir anda bir blok yani dört oyuncu oyundan düşebilir.
4- Takımın kanatlar üzerinden, kenarlardan hücum etmesi durumunda öndeki iki forvet oyuncusu üç ya da daha fazla savunmacı artı kaleciyle başa çıkmak zorunda kalacağı için, üçüncü bölgeye daha fazla oyuncu gönderilmesi gerekecek ve bu oyunculara yöneltilen pasların da tam isabet olması gerekecek. Eğer bir takım dörtlü savunmaya karşı 4 – 3 – 3 ile oynarsa o ekstra hücumculara sahip olmuş olur. 4 – 2 – 3 – 1 ile oynarsa en uçtaki forvet oyuncusu hemen arkasındaki üçlüyle kombinasyon kurabilir ve hücum etkinliği artabilir.
Kaynak : thecoachingmanual.com